واقعیت های مذاکرات را هم بگویید - وبلاگ آقای عابدی

به گزارش وبلاگ آقای عابدی، برای تکمیل گفت وگوی دولتمردان و رسانه های حامی آنها با مردم درباره اثرات تحریم که بجاست و باید هم گفته گردد، ما هم بخشی از اثرات مذاکره و نتایج خوش بینی به آمریکا را از همین جهت در ادامه ذکر خواهیم کرد.

به گزارش گروه رسانه های وبلاگ آقای عابدی، چند وقتی است که اعضای دولت و فعالان سیاسی-رسانه ای نزدیک به آن می گویند باید با مردم سخن گفت و نتایج و تاثیرات تحریم ها را برای آنها شرح داد؛ از اسحاق جهانگیری و علی ربیعی که از سخنرانی های مختلف گرفته تا یادداشت های پی درپی در روزنامه ایران از این موضوع می گویند و می نویسند تا مصطفی هاشمی و صادق زیباکلام که در حال حمایت از ایده دولت در این ماجرا هستند. برای مثال اسحاق جهانگیری در بیان واقعیات تحریم چندی پیش از اینکه حتی دوستان ایران هم جرات نمی نمایند، از ایران نفت بخرند سخن گفت و شرح داد همه گلوگاه های اقتصادی کشور بسته شده است. البته روز گذشته علی ربیعی در نشستی که با رسانه ها داشت، گفت: اکنون با نوع تازه ای از جنگ و تحریم روبرو هستیم که کل ایران را در معرض حصر و اشغالگری قرار داده است. درمورد این مساله چند نکته وجود دارد.

اول اینکه دولت و حامیان آن از سخن گفتن با مردم می گویند اتفاقا مساله بسیار مهمی است، نه اینکه مطالبه آنها باشد، بلکه مطالبه 6 ساله مردمی است که از دولت شرحی درمورد اقداماتش می خواهند اما پاسخی نمی گیرند. این خواسته اجابت نشده البته صرفا برای مردم نیست، چراکه رسانه ها هم با برگزاری یکی، دو نشست خبری در دوران دولت دوازدهم جزء کسانی هستند که از دولت شرح می خواهند ولی پاسخی نمی گیرند. اگر بخواهیم مثال عینی بزنیم، باید از همین ماجرای بنزین بگوییم، جایی که دولت نشان داد اساسا اعتقادی به سخن گفتن با مردم و قانع کردن افکارعمومی ندارد و احتمالا گمان می نماید با شوک، جامعه بهتر اداره می گردد و مردم احساس خوشایندتری دارند. از این رو سوال اصلی مردم این است که اگر می خواهید شرح دهید و با مردم حرف بزنید چرا درمورد بنزین آن گونه رفتار کردید و حالا چه شده است که بعد از این همه وقت و اقدام، یک باره به یاد حرف زدن با مردم آن هم درمورد تاثیرات تحریم ها افتاده اید؟

دوم خیلی ها درمورد موضوعی هم که دولتمردان تصمیم گرفته اند با مردم سخن بگویند، سوال دارند. برای مثال از دولت می پرسند درمورد وعده های انتخاباتی چرا اظهارنظر نمی کنید و گزارش 100 روزه ای را که قرار بود از سال 92 درمورد عملکرد دولت به مردم ارائه دهید، پی نمی گیرید؟ یا اینکه مثلا چرا نمی گویید اثرات مذاکره برای کشور چه بوده و چه دستاوردهایی مدل و الگوی مذاکراتی دولت یازدهم و دوازدهم برای کشور داشته است؟ این سوال هم از پایه بنا به این دلیل است که خیلی ها به ویژه کارشناسان سیاست خارجی در داخل و حتی بعضی در خارج، معتقد بودند مدل مذاکراتی که باعث پدید آمدن برجام شده، دارای نواقص بسیار زیادی بوده که توافق نهایی را سست و یک طرفه به سود غربی ها نموده است. ناگفته نماند این نکته نافی سخن گفتن با مردم یا در میان گذاشتن اثرات تحریم با آنها نیست، بلکه مطالبه این است که اگر در یک مورد با مردم سخن گفته می گردد، درمورد مسائل دیگر هم مردم محرم دانسته شوند و با آنها تعامل صورت پذیرد. از این رو برای تکمیل گفت وگوی دولتمردان و رسانه های حامی آنها با مردم درباره اثرات تحریم که بجاست و باید هم گفته گردد، ما هم بخشی از اثرات مذاکره و نتایج خوش بینی به آمریکا را از همین راستا در ادامه ذکر خواهیم کرد.

چند پرده از مذاکرات به روایت وندی شرمن

ماجرای کوتاه آمدن آمریکا در مقابل غنی سازی

پس از احوال پرسی به شکل گروهی به طبقه بالا رفتیم و بیشتر آن روز گرم را در بالکن طبقه دوم ویلا به مذاکره نشستیم. ایرانی ها پافشاری می کردند غنی سازی برای مصارف غیرنظامی و صلح آمیز، حق ذاتی آنها به عنوان دولتی مستقل بود و هیچ عهدنامه ای را نقض نمی ساخت. حالا رئیس جمهور اوباما که انتخاب روحانی به ریاست جمهوری را فرصتی می دید، تصمیم گرفت در راستا مذاکرات محرمانه تغییر عمده ای ایجاد کند. او مطرح نمود حاضر است حداقل به پذیرش میزان محدودی از غنی سازی فکر کند به شرطی که به طور جدی تحت نظارت و تاییدشدنی باشد. درواقع ما امتیاز خاصی نمی دادیم. ایران در همان زمان هم کاملا در دانش غنی سازی اورانیوم خبره بود. آنها به ذخیره خود هر روز می افزودند، چه ما می خواستیم آن را به رسمیت بپذیریم و چه نپذیریم. اگر ما به تاسیسات شان حمله می کردیم، آنها دوباره می ساختند و احتمالا این بار در زیرزمین و ما نمی توانستیم با بمب، دانش شان را از بین ببریم. پافشاری بر موضع غنی سازی صفر باعث می شد شرکای اروپایی کلافه شوند و در اعمال تحریم هایشان تعلل نمایند. همچنین به ایران فرصت می داد تا آمریکا را به عنوان طرف آشتی ناپذیر معرفی کند. در عوض، این پیشنهاد جدید به ما اجازه می داد بر فعالیت های هسته ای ایران مسلط شویم و در عین حال اجازه می داد ایران بگوید توانسته در برابر جهان مقاومت کند و برنامه هسته ای غیرنظامی اش را نگه دارد.

توئیت روحانی دست ایران را رو کرد

هنگامی که کری و لاوروف داشتند حرف می زدند، جواد ظریف با چهره ای خسته و محتاط وارد اتاق شد. بحثی بین آنها آغاز شد. به نظر ما در آن موقع دیگر هیچ چیزی بر سر راه تکمیل توافق وجود نداشت. ما فقط منتظر جواب مثبت ظریف بودیم. هروقت ما برای دریافت جواب نهایی به او نزدیک می شدیم، انگار حالش منقلب می شد و موضوع را عوض می کرد. معین شد او در یک جلسه شلوغ که همه وزرا حاضر هستند و همه معاونان نظارت دارند، هرگز پاسخ نهایی را نخواهد داد. من پیشنهاد دادم جلسه خلوتی با حضور چهار مقام اصلی (کری، لاوروف، موگرینی و ظریف) برگزار گردد تا بگردد به نتیجه نهایی رسید و البته در دقایق پایانی، لحظات دراماتیکی پیش آمد؛ وقتی کری و موگرینی کوشش می کردند در سوئیت کری کار را نهایی نمایند، لاوروف نه برای اولین بار، به ظریف طعنه زد که آیا اصلا ظریف اجازه لازم را برای بستن توافق دارد؟ پاسخ ظریف این بود که به چیز بیشتری احتیاج دارد. سپس ناگهان به سمت در حرکت کرد. کری با استفاده از عصایش جلوی در را گرفت و از ظریف خواست که بماند. ظریف باید متوجه می شد که حرف لاوروف کلافگی همه ما را از این وضع نشان می داد. با این حال، آن لحظه مفید بود زیرا آنچه ما می خواستیم را واضح ساخت. دیگر برای ظریف وقت و راه فراری باقی نمانده بود. ولی هنوز کار تمام نشده بود. کری با عصای زیربغلش ناگهان به اتاقی که ما در آن جمع شده بودیم آمد و گفت ظریف به چیز دیگری احتیاج دارد؛ برای ما منظور این حرف آشنا بود. من صبرم تمام شده بود و درمورد چنین چیزی مقاومت کردم. یک روز قبل روحانی، رئیس جمهور ایران، توئیتی زده بود به این مضمون که توافق تقریبا آماده است. با آنکه او خیلی سریع این توئیت را پاک کرد، ولی دست ایران را رو کرد. آنها دیگر در موقعیتی نبودند که توافق را از بین ببرند. با این حال، کری در آن اتاق بود، نه من. او می توانست درمورد اینکه به چه احتیاج است قضاوت بهتری داشته باشد. در هر صورت ما برای این لحظه آماده بودیم. کریس بکمایر فهرست کوتاهی از اشخاص حقیقی و حقوقی در دست داشت و ما می توانستیم به کسانی که تحریم هایشان تعلیق می شد، اضافه کنیم. در هر مذاکره ای خردمندانه است که بعضی از امتیازات جزئی را در دست نگه دارید تا به موقع بتوانید بدون دادن هزینه ای واقعی، وانمود کنید عقب نشینی نموده اید. کریس برگه کاغذ را به کری داد و کری نیز عصا به دست به اتاقش بازگشت. چند دقیقه بعد کری جلوی در آمد و گفت: تمام شد!

توقع نداشتم به خاطر اشک هایم از مواضع شان عقب نشینی نمایند

جلسه که آغاز شد، دو ایرانی یکی از فرمول هایی را که من در نمودارم کشیده بودم، پذیرفتند. محدودیت هایی که رویش توافق کردند با خواسته های رئیس جمهور همسو بود. ناگهان حس کردم در آستانه موفقیت هستیم، در حالی که تا چند ساعت قبل همه چیز ناامیدنماینده بود. بعد عراقچی راست نشست. گفت قبل از اینکه طرح کلی تصمیم به نتیجه برسد مطلب دیگری هست که باید درموردش بحث گردد. بعد درمورد مساله ای که قبلا به نتیجه رسیده بود، بحث کرد. این ویژگی عادی سبک مناظره ایرانیان بود: همین که به نظر می رسید توافق حتمی است، ناگهان مسئله ای جدید ایجاد می شد. چیزی را که می خواستید به شما دادیم، حالا یکی از چیزهایی که از ما گرفته اید به ما بدهید. اما در آن لحظه من صبرم به سر رسیده بود. درست در لحظه ای که در آستانه توافق قرار داشتیم، خطر این وجود داشت که همه چیز از دست برود. با توجه به آنچه خارج از این جلسه ممکن بود رخ دهد و تمام زحماتی که ما کشیده بودیم، این حرکت او برای من دیوانه نماینده بود. من جواب دادم: عباس، کافی است. شما همواره بیشتر می خواهید. ما اینجا هستیم در حالی که از مهلت مقرر عبور نموده ایم و کنگره به زودی به تعطیلات می رود. من می شنیدم که دارم داد می زنم، در این لحظه خشمم نسبت به خواسته های ایرانیان آنقدر زیاد بود که نتوانم تاکتیکی جلو بروم. اولین باری نبود که این اتفاق برایم می افتاد، اما مطمئنا ناراحت نماینده ترین شان بود. نمی دانم کی عصب های سیستم احساسی ام بین خشم و گریه جابه جا شده بود. در هر صورت، کار دیگری از من برنمی آمد جز آنکه اشک هایم را نادیده بگیرم و ادامه دهم. من به ایرانی ها کلافگی ام را شرح دادم و اینکه چگونه تاکتیک های آنها برنامه های زندگی ام را به هم ریخته است و گفتم: من دیگر نمی دانم چه کنم، اما مهم تر از همه، شما دارید تمام زحمات مان را به خطر می اندازید.عراقچی و روانچی مبهوت شده بودند. برای اولین بار در طول ماه ها مذاکرات سخت، گیج و ساکت بودند. توقع نداشتم دادوفریاد احساسی دلیلی برای عقب کشیدن از مواضع شان باشد. پس از سکوت طولانی مدت، عراقچی نکته ای را که به آن اعتراض نموده بود، پس گرفت. اشک های من به او نشان داد که دیگر چیزی برای دادن به آنها وجود ندارد و ما پس از آن توانستیم بر سر لحن قطعنامه سازمان ملل به توافق برسیم. آن لحظه اشک ریختن، حرکتی نهایی بود که این مکعب روبیک را حل کرد.

آخرین کارت بازی آمریکا

هر روز می گذشت اما ظریف هنوز قادر نبود خودش را به جایی برساند که بله بگوید. عصر 13 جولای که هفدهمین شب حضور ما در وین بود ظریف، لاوروف، فدریکا موگرینی، مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا را به اتاق آمریکا در کوبورگ دعوت کردم. با پاهای درب و داغانم که روی یک جایگاه گذاشته شده بود، نشسته بودم و داشتیم به حرف های ظریف گوش می کردیم که داشت دلایل خودش را درباره اینکه چرا توافقی که ما در حال حرکت به سمتش بودیم به اندازه کافی برای ایران خوب نبود را یکی یکی علامت می زد. نزدیک های نیمه شب، لاوروف که قصد داشت روز بعد راهی ازبکستان گردد حرف هایش را قطع کرد و گفت: جواد، شاید مساله این است که اصلا اختیار توافق کردن را نداری؟ اگر این طور است، به ما بگو. داری وقت مان را تلف می کنی.ظریف از حرف های تحریک آمیز لاوروف خشمگین شد. مخالفت شدیدش با طعنه لاوروف را این طور نشان داد که با عصبانیت از روی مبل بلند شد و به سمت در رفت. با حدبیشتر سرعتی که می توانستم از جایم پریدم و تلوتلوخوران با عصایم به سمتش دویدم تا جلویش را بگیرم. در حالی که کوشش می کردم ظریف را آرام کنم، به او گفتم: این را می دانم که سرگئی نمی خواست به تو توهین کند. ساعت های سخت وطولانی را صرف این کار نموده ایم و حالا قابل درک است که تنش ها اوج گرفته اند. ما تصور نمی کنیم کار دیگری باشد که بتوانیم انجام دهیم. توافق، اینجا است. لحظه حقیقت فرا رسیده، می خواهی آن را بپذیری یا ردش می کنی؟ بعد از چند لحظه، اذعان کرد آماده پذیرفتن توافق است؛ فقط -از میان چندین موردی که مطالبه نموده بود- یک چیز دیگر می خواست تا توافق را از دیدگاه خودش منصفانه کند. با سرعت هرچه تمام تر به اتاق بغلی رفتم. رابرت اقتصادی از شورای امنیت ملی [آمریکا]، جان فاینر و وندی شرمن در آنجا منتظر تازه ترین خبرها بودند. چیزی پیدا کنید که بدون هزینه تراشی برای ما و بدون اینکه ذره ای در مسائل اساسی تغییر ایجاد گردد باعث گردد او (ظریف) بتواند مسائل را پشت سر بگذارد. تنها مانعی که الان وجود دارد همین است. نظری دارید؟ کریس بک مایر، کارشناس مسائل تحریمی ما با احتیاط آغاز به صحبت کردن کرد و گفت: یک چیزی هست... خزانه داری آمریکا از قبل آماده شده بود نام 12 نفر از کسانی را که در فهرست ایرانی های تحت تحریم قرار داشتند از این فهرست خارج کند. ما آن موقع از این تصمیم برای لحظه ای مثل حالا صرف نظر کردیم و این کارتی بود که ایالات متحده در جیب عقب ما گذاشته بود. حالا وقتش بود که آن را بازی کنیم. کریس توصیه کرد: اینها آدم های چندان اثرگذاری نیستند. ممکن است [خروج این افراد از فهرست تحریم ها] کافی نباشد.. اما من می دانستم چیزی که اهمیت داشت ژست این مساله و احترام گذاشتن به تصمیم های سختی بود که ایرانی ها گرفته بودند. عصایم را قاپیدم و به سمت در رفتم. دوباره وارد اتاقی شدم که سرگئی و جواد در آن نشسته بودند. به جواد گفتم ما می خواهیم برای اینکه کار را به انتها برسانیم، یک گام دیگر برداریم. فهرست اسامی ای را که آماده بودیم آنها را از تحریم ها خارج کنیم، به او دادم و پرسیدم: توافق تمام است؟ بعد از آنکه با هم دست دادیم، به اتاقم برگشتم و در آنجا با رئیس جمهور تماس گرفتم تا خبر را به او برسانم. توافقی را که می خواستیم به دست آورده بودیم.

تکنیک عجیب طولانی شدن فرآیند برطرف تحریم

در فاصله 16 تا 23 تیرماه 94، یعنی هفته پایانی مذاکرات پیچیده و فشرده در وین میان ایران و کشورهای 1+5، رسانه ها از هتل محل مذاکرات علایم ایجاد یک بن بست را در گفت وگوها مخابره می کردند. مثلا خبرگزاری رویترز در 20 تیرماه گزارش داد: طرف های مذاکره بر سر موضوعاتی ازجمله تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل متحد ضد ایران که غربی ها خواستار باقی ماندن آن هستند، اختلاف دارند. اما درنهایت 23 تیرماه برجام به امضا رسید. اما اصل ماجرای آن چند روز نفسگیر و ماهیت بن بست آن چند روز، بعدها در اظهارات بعضی سیاستمداران روسی معین شد. چند روز بعد از حصول این توافق، سرگئی لاوروف در مصاحبه ای پرده از راز آن بن بست چندروزه در مذاکرات برداشت. او در مصاحبه ای گفت: ما و چین می خواستیم تحریم های تسلیحاتی لغو گردد، اما به رغم حمایت ما، خود تیم ایرانی موافقت کردند که تحریم ها تا پنج سال ادامه یابد! درنهایت همکاران ایرانی ما که طبیعتا در این مورد تصمیم گیرنده اصلی بودند، موافقت کردند که در این مورد معامله نمایند. طبیعتا ما و چین با توجه به اینکه ایران با آن موافق بود، از آن حمایت کردیم. در این دوره، تسلیحاتی که به ایران داده می گردد باید تحت نظارت شورای امنیت سازمان ملل باشد. حدود یک سال بعد سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه و مذاکره نماینده ارشد روسیه در توافق هسته ای ایران با 1+5، در مصاحبه با وبلاگ آقای عابدی گفت: این موضوعی پنهان نیست که روسیه طی مذاکرات هسته ای حامی برطرف تحریم های تسلیحاتی ایران در زودترین موعد ممکن بود، ما حتی در مقاطعی پیشنهادهایی را تدوین کردیم که براساس آن تحریم تسلیحاتی یک ماه پس از اجرای برجام برطرف گردد، اما نتیجه متفاوت بود. در دی ماه 95 وندی شرمن، مذاکره نماینده ارشد آمریکا در مذاکرات هسته ای با ایران، در مصاحبه ای با پروژه راشا مترز در دانشگاه هاروارد گفت: یکی از نقاط واگرایی و اختلاف ما و روس ها که البته در اواخر مذاکرات روی میز گذاشته شد، قطعنامه سازمان ملل درخصوص تحریم موشکی و تسلیحاتی بود. روسیه معتقد بود نباید هیچ محدودیتی روی موشک و تسلیحات باشد. آنها هیچ محدودیتی را روی موشک های خودشان نمی خواستند و البته فکر می کردند چنین محدودیتی نباید بر ایرانیان هم اعمال گردد. نهایتا بر سر این موضوع مصالحه کردیم.

توهم عدم همراهی کشورها با تحریم

شما می دانید که آقای اوباما 18 ماه دیگر رئیس جمهوری آمریکا نخواهند بود. برآوردی که خیلی از دوستان داخل کشور دارند این است که در این 18ماه ما مسئله ای از طرف آمریکا نخواهیم داشت اما همان طور که می دانید این توافق مخالفان جدی دارد و بیشتر کاندیداهای ریاست جمهوری در آمریکا اعلام نموده اند در اولین یا دومین روز ریاست جمهوری شان این توافق را می خواهند لغو نمایند. این سوال را از آقای کری هفته پیش در کمیسیون روابط خارجی کمیسیون مجلس نمایندگان پرسیدند که آیا رئیس جمهور بعدی ملزم به اجرای این توافق است؟ جواب آقای کری منفی بود که نه، ملزم نیست. این عبارت بخشی از سوال و البته هشدار مهم و چندباره فواد ایزدی به اعضای تیم وزارت امور خارجه بود که چرا پیش بینی آینده را ننموده اید؟ اگر رئیس جمهور بعدی آمریکا زیر توافق زد آنگاه چه خواهید کرد و چه واکنشی خواهید داشت؟ ایزدی در تکمله سوالش پای الزام حقوقی برجام را هم به میان کشید و با اشاره به گفته های کری مبنی بر اینکه توافق با ایران از نظر حقوقی الزام آور نیست، پرسید جایگزین قطعنامه آیا ما مکانیسم دیگری داریم که الزام حقوقی برای طرف مقابل جهت انجام تعهداتش ایجاد کند؟ به گفته این استاد دانشگاه، ما زمانی متوجه می شویم که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نمی نماید که ما به همه تعهدات عمل نموده ایم و آژانس راستی آزمایی نموده است. آیا زمانی که طرف مقابل باید این کار را انجام دهد، مکانیسم حقوقی وجود دارد؟ پاسخ ظریف به این سوال روشن و البته تامل بر انگیز بود.

او الزام حقوقی طرف مقابل را برای انجام تعهدات، چندجانبه بودن توافق و تایید آن از سوی شورای امنیت دانست. وزیر امور خارجه با اشاره به قطعنامه شورای امنیت دراین باره به مقایسه تحریم های آمریکا در دهه 90 -که آمریکا در اوج اقتدار بود- و تحریم های این کشور در سال های اخیر و نیز بی اثر بودن آنها در مقابل تاثیر گذاری تحریم های اخیر پرداخت و گفت دلیل آن بود که تحریم های سال های اخیر بارشده بر یک مبنای مقبولیت بین المللی، براساس امنیتی سازی ایران و ایران هراسی است. ظریف با بیان آنکه اوباما نه از سر علاقه که چاره ای ندارد برجام را بپذیرد، گفت: آمریکا نمی تواند برای مخالفت با برجام، شورای امنیت را با خود همراه سازد و حتی اگر رئیس جمهور آمریکا بخواهد تحریم ها را با یک امضا برگرداند، کسی در جهان این تحریم ها را اجرا نمی نماید. ظریف موضوع تعلیق را هم رد کرد و علت نگرانی منتقدان را آن دانست که اسنپ بک را در نظر می گیرند. او با بیان آنکه ما هم توان بازگشت داریم، ادامه داد: اگر شما می گویید آمریکا یک شبه می تواند بازگشت انجام دهد ما هم یک شبه می توانیم بازگشت انجام دهیم به خاطر اینکه بازگشت ما با یک سری پیچ ومهره است، ضمن اینکه ما داریم برنامه تحقیق و توسعه مان را پیش می بریم با بالاترین سانتریفیوژ.آن طور که ظریف متوجه شده بود تعلیق فاقد موضوعیت است.

مکانیسم ماشه، ایراد بزرگ برجام

مکانیسم داوری در برجام بارها و دقیقا از زمانی که هنوز این توافق اجرایی نشده بود، از سوی کارشناسان مورد انتقاد نهاده شد و گفته شد ایران به هیچ وجه نمی تواند شکایات خود را به نحو موثری پیگیری کند و به نتیجه برساند. در گزارش کمیسیون مشترک برجام هم به صراحت این مساله ذکر شد و آمد: مکانیسم های داوری به طور کاملا واضح و عامدانه بر ضد ایران تنظیم شده و این مکانیسم ها عملا برای ایران غیرقابل مراجعه است. ایران در هیچ مراجعه ای به این مکانیسم ها برنده نخواهد بود، بنابراین عملا نمی تواند به هیچ نقض کلی یا جزئی از سوی 1+5 به نحوی واکنش نشان دهد که منجر به برهم خوردن توافق نگردد. با این حال اما هیچ توجهی به ایرادات بندهای 36 و 37 برجام نشد و مکانیسمی که بعدا به نام ماشه معروف شد، از جانب ایران مورد پذیرش نهاده شد. در این مکانیسم کشورهای 1+5 می توانند به سرعت و تنها ظرف مدت دو، سه ماه برجام را انتها دهند، یعنی نسبت به برجام و تعهدات ایران اعتراض نمایند و حتی بدون داشتن استدلال کافی، کار را به شورای امنیت بکشانند و با کنار زدن حق وتوی اعضا، برجام را فروریخته و 6 قطعنامه قبلی را احیا نمایند. طبعا در این مکانیسم دست ایران نیز به جایی بند نیست، یعنی اگر ایران نسبت به اجرای تعهدات طرف مقابل اعتراض داشته باشد تنها می تواند اعتراض خود را به جلسه کمیسیون مشترک و سپس نشست وزرا ببرد و اگر نتواند از این دو که به واقع هیچ اهرم فشاری نیستند نتیجه لازم را کسب کند، می تواند درخواست تشکیل جلسه شورای امنیت را داشته باشد و اگر آنجا هم مشکل حل نشد، نتیجه انتها برجام و احیای 6 قطعنامه قبلی به صورت اتوماتیک خواهد بود.

تضمین به موگرینی و ذبح منافع اقتصادی برجام

وقتی که آمریکا بنا داشت از برجام خارج گردد، در ایران نیز تهدیدهای مشابهی می شد که احتمالا مقابله به مثل ایران درصورت ترک برجام از سوی ترامپ را افزایش می داد. در آن برهه یعنی فروردین و اردیبهشت سال 97، اروپایی ها که احتمال می دادند بلافاصله بعد از خروج آمریکا از برجام، از جانب تهران اقدام مشابهی صورت گیرد، پیشنهادهایی را روی میز ایران قرار دادند تا درصورت خروج ترامپ از توافق هسته ای، ایران با استفاده از این مزایای جدید اروپا قبول کند که در برجام باقی بماند. در آن برهه اروپایی ها گفته بودند جبران خسارت خروج آمریکا برای ایران را خواهند کرد و منافع اقتصادی ایران را با راهکارهایی تامین می نمایند. اتحادیه اروپا همان زمان به ایران قول همکاری در خرید نفت را داد و برای این کار حتی 10 پالایشگاه متناسب با نفت ایران را در کشورهایی چون ایتالیا، یونان، اسپانیا و پرتغال درنظر گرفت و وعده کرد این پالایشگاه ها در دوران تحریم به خرید نفت از ایران ادامه خواهند داد تا از این راستا بخشی از تحریم های آمریکا علیه صادرات نفت ایران جبران گردد.با وجود این اما اروپایی ها از انجام این تعهد خود به بهانه های مختلف سر باز زدند و هرگز آن را محقق نکردند. درباره چرایی این ماجرا واقعیت قدری متفاوت است و مسائل پیچیده تری وجود دارد که ضروری است ارزیابی شوند. شرح اینکه دقت در اظهارنظرها و کنش های سیاسی آن روزها گره گشای اصلی این ماجراست. اگر خاطرتان باشد در آن موقع خبرهایی آمد که حسن روحانی به فدریکا موگرینی، مسئول هماهنگ نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا تضمین داده که درصورت خروج آمریکا از برجام، ایران بازهم در این توافق باقی خواهد ماند و از آن خارج نمی گردد، تضمینی که در داخل کشور به شدت مورد نقد نهاده شد و کارشناسان حتی گفتند خروج سریع ترامپ بعد از این اتفاق انجام شده است و به اصطلاح باعث باز شدن مشت ایران در مقابل طرف غربی شده است. حالا باید بگوییم که ماجرای آن 10 پالایشگاه هم مشابه همین تحلیل است و باید علت اصلی اجرایی نشدن آن وعده را در همین تضمین به موگرینی درخصوص عدم خروج ایران از برجام با وجود خروج آمریکا دید، همان چیزی که در داخل برای قانع کردن افکارعمومی صبر استراتژیک و راهبردی خوانده شد درصورتی که تنها نامی که می توان بر آن گذاشت منتظر نشستن و نگاه کردن بود.

منبع:فرهیختگان