راهنمای استفاده و خرید باتوم کوهنوردی - وبلاگ آقای عابدی

به گزارش وبلاگ آقای عابدی، باتوم (باتون) یکی از ابتدایی ترین و در عین حال اساسی ترین وسایلی است که قبل از کوهنوردی باید از آن یاد کنید. امروزه بسیاری از کوهنوردان از باتوم در پیمایش های طولانی و صعود های زمستانه استفاده می نمایند و روز به روز به تعداد هواداران آن اضافه می گردد. بسیار مهم است که باتوم ها به صورت صحیح به کار رود تا صدمه ای به کوهنورد وارد نگردد...

موارد ضروری استفاده از باتوم (باتون)

کوهنوردی یکی از ورزش های پرطرفدار دنیاست. اما قبل از کوهنوردی باید اصول مهمی را بدانید؛ برای مثال اصول گام برداری و پیاده روی صحیح در کوهنوردی، اصول تغذیه در کوهستان و غیره. از طرفی باید وسایلی به همراه داشته باشید که گاهی ناجی شما خواهد بود: کفش کوهنوردی، دستکش های کوهنوردی، گتر و غیره. باتوم نیز یکی از وسایل ضروری کوهنوردی به خصوص کوهپیمایی طولانی و صعودهای زمستانه است.

• کوهپیمایی طولانی

در این دسته از برنامه ها، عواملی هم چون مسافت بلند، زمان طولانی و بار سنگین، استفاده از باتوم را ایجاب می نماید. کاربرد باتوم در این گونه کوهپیمایی ها (عبور از خط الراس ها، صعودهای زنجیره ای و...)، می تواند بخشی از نیروی وزن کوه نورد را به دست ها و بالاتنه انتقال داده و خطر آسیب های زانو را کاهش دهد.

• صعودهای زمستانه

در صعودهای زمستانه، کاربرد باتوم ضروری است و همراه نداشتن آن می تواند مسائل جدی ای پدید آورد. در این گونه از صعودها،باتوم، برای آنالیز عمق برف، افزایش تعادل و کاهش فشار روی زانو و جلوگیری از لیز خوردن و غیره به کار می رود. البته به خاطر داشته باشید که همراه داشتن کلنگ یا تبر یخ در جهتهای پرشیب و یخی الزامی است و باتوم نمی تواند جایگزین آن شود.

توجه: در صورتی که کوله سنگین حمل می کنید، برای حفظ تعادل حتما از باتوم به صورت جفت بهره ببرید.

فواید استفاده درست از باتوم

• باتوم ها در ازای هر ساعت فعالیت کوهنوردی چندین تن وزن را از روی اندام تحتانی به دست ها منتقل می نمایند. این وسیله در ازای یک روز فعالیت سنگین کوهنوردی، حدود 30 تن وزن و فشار را از روی زانوهای شما کم و منتقل می نماید.
• کاهش فشار ناشی از وزن بدن بر روی پاها و زانوها، کاهش خستگی و انتقال قسمتی از وزن بدن روی دست ها که عموما در کوهپیمایی در استراحت به سر می برند.
• افزایش حس تعادل، جلوگیری از سرخوردن یا زمین خوردن به ویژه در برنامه های کوهنوردی طولانی مدت با خستگی های مفرط
• در هنگام حمل کوله پشتی های سنگین در برنامه های طولانی مدت یا زمستانی
• یاری به کمتر خسته شدن افراد دارای وزن بالا (کوهنورد سنگین وزن)
• بهبود ناراحتی قبلی مفاصل و ستون فقرات
• در هنگام کوهنوردی بر روی برف، مکان های خیس، سبزه زار، نرم، هنگام عبور از رودخانه و کوهنوردی در شرایط مه با دید کم (شرایطی که حفظ تعادل نقش حیاتی برای سلامتی فرد دارد.)
• کاربردهای ابتکاری از باتوم مانند: ساخت برانکارد در مواقع ضروری - دفع خطر حیوانات - ثابت نگهداشتن عضو مجروح یا شکسته شده (آتل) و...
• استفاده از باتوم از افزایش بی رویه ضربان قلب در ابتدای فعالیت و آغاز کوهنوردی یاری نماینده است(ولی بعد از مدتی این کاهش ضربان بعلت فعالیت ماهیچه های دست و پا ادامه پیدا نمیکند)

معایب استفاده نادرست از باتوم (باتون) در کوهنوردی

• استفاده نادرست از باتوم: اگر فاصله بین بدن و باتوم زیاد باشد نه تنها کشیدگی در اندام ها زیاد می شود بلکه هنگام چرخش درد زیادی نیز احساس خواهد شد.
• استفاده از باتوم ها احساس تعادل را کاهش می دهد: استفاده مداوم از باتوم توانایی هماهنگی کوهنورد را کاهش می دهد. در خصوص استفاده مکرر از باتوم، کوهنورد احساس امنیت بیشتری می نماید. این اثر مخرب بوده و باعث می شود فرد در مناطقی که صعب العبور است، خصوصا جایی که نمی تواند از باتوم استفاده کند، دچار مشکل شود؛ مثلا در تیغه های باریک کوه و جهتهای پرتگاهی. (متداول ترین حادثه کوهنوردی: سقوط به علت لغزش در هنگام فرود است.)
• مکانیزم های محافظتی فیزیولوژیکی را کاهش می دهد: استفاده مداوم از باتوم تحریک کشیدگی فیزیولوژیکی را که برای تغذیه غضروف مفصلی و ورزیده کردن و حفظ حالت کشسانی مفصل ضروری است کاهش می دهد.
• افزایش ضربان قلب: به علت فعالیت ماهیچه های بزرگ تر در اندام فوقانی و دست ها
• راحت نبودن هنگام عکاسی یا فیلمبرداری در برنامه های کوهنوردی: البته این یک علت پزشکی نیست؛ ولی می تواند خطراتی برای کوهنورد داشته باشد.

انواع باتوم (باتون)

• ثابت (چوب اسکی): امروزه برای کوهنوردی کاربرد ندارد.
• قابل تنظیم (تلسکوپی): باتوم های تلسکوپی از نظر کارایی در کوهنوردی بهتر و ایمن تر است؛ چراکه در باتوم های تلسکوپی قابلیت مهم تنظیم ارتفاع باتوم وجود دارد. در پیمایش الزاما از باتون قابل تنظیم (تلسکوپی) استفاده می کنیم تا برای شرایط مختلف، آن را تنظیم کنیم. در کوهپیمائی، استفاده از یک جفت باتوم (2 عدد باتوم) ضرورت دارد.
• باتوم عادی: این نوع باتوم ها به علت ساخت شان دیرتر آسیب می بینند؛ البته این نوع باتوم ها ضربه های متوالی از زمین به دست تان منتقل می نمایند و باعث کمی خستگی می شوند. اگر توانایی بدنی شما اجازه می دهد، بهتر است از این نوع باتوم ها بهره ببرید. مخصوصا در کوهنوردهای بسیار سنگین و آلپی (سبک بار)؛ زیرا امکان خرابی باتوم به حداقل می رسد.
• باتوم ضربه گیر (آنتی شُک): به علت وجود فنر به کار رفته در این باتوم ها، از نظر کاهش ضربه و فشار روی دست ها و ایجاد خستگی در ضربه های متوالی به دست ها کارایی بیشتری دارند.

اجزای باتون

همانطور که در شکل زیر هم نشان داده شده اجزای باتون عبارتند از:

دسته باتون: جهت استفاده باتون آن را در دست می گیرند و از جنس عایق پلاستیک و لاستیک تهیه شده است.

بند حمایت: در قسمت بالای دسته باتون تسمه ای قابل تنظیم وجود دارد، دست از داخل بند حمایت باید عبور کند و دسته را بگیرد، تا نیروی وزن را روی مچ دست تقسیم کند. نحوه گرفتن دسته باتوم به شکل زیر است.

بدنه اصلی: بدنه اغلب باتون ها از سه قسمت تشکیل شده است و از جنس آلیاژهای فولاد (سنگین و بسیار مقاوم)، آلیاژ آلومینیوم (سبک و با مقاومت کم) یا تیتانیوم (سبک و بسیار مقاوم) و به تازگی الیاف کربن (بسیار سبک و بسیارمقاوم) تهیه می شود. 2 یا 3 قسمتی که به صورت کشویی و دو به دو داخل هم فرو می روند و حالت تلسکوپی را به وجود می آورند.

سیستم قفل: این قسمت از باتوم وظیفه تنظیم میزان باتوم را دارد. با چرخانیدن به طرف چپ باز و به طرف راست بسته می شود.

گل باتون: قطعه ای پلاستیکی برای جلوگیری از فرو رفتن باتون در برف، گل یا شن است.

سخمه: نوک سخمه از یک الماسه یا تنگستن تشکیل شده است که باعث فرو رفتن در برف یا زمین شده و از لغزش باتوم جلوگیری می نماید.

محافظ سخمه: زمانی که از باتون استفاده نمی کنید آن را جمع نموده و محافظ سخمه را نصب کنید تا به کسی یا جایی آسیب نرساند.

تنظیم میزان (ارتفاع) باتوم (باتون)

ارتفاع باتوم بر اساس قد فرد و شیب جهت باید تنظیم شود. وقتی شما باتوم را به دست گرفته اید و سخمه آن روی زمین است، زاویه باز و ساعد دست شما (آرنج) باید 90 درجه باشد. با این حساب، با توجه به شیب جهت، روشن است که هنگام صعود میزان باتون کمتر از میزان آن در هنگام فرود است.

در آغاز حرکت، نگاهی به شیب کلی جهت بکنید و ارتفاع باتون را بر اساس آن تنظیم کنید. در جهتهای برفی، شنی یا گلی، ارتفاع باتون از محل گل باتون تا دسته محاسبه می شود. زیرا سخمه در برف فرو می رود و از ارتفاع باتون کاسته می شود.

در استفاه از باتوم دقت شود تا حد امکان نزدیک به خط عمود بدن باشد. هنگام راه رفتن بدون حمل بار و کوله پشتی تفاوتی نمی نماید که از یک یا دو باتوم استفاده شود. اما در حمل بارهای سنگین برای حفظ تعادل حتما باید از دو باتوم استفاده شود.

ارتفاع هر دو باتون باید یکی باشد مگر در شرایط خاص؛ مثلا هنگامی که جهتی را به صورت تراورس پیمایش می کنید باتونی که سمت پای کوه است کوتاه تر از باتونی است که سمت پای دره است.

ترفند ویژه در تنظیم میزان باتوم

در تنظیم ارتفاع باتون، ابتدا، قسمت سوم بدنه (قسمت نازکتر) را تا انتهای حد مجاز بیرون بیاورید و برای تنظیم نهایی ارتفاع باتون از قسمت دوم یاری بگیرید. فایده این امر این است که دفعات بعد، برای تغییر ارتفاع باتون، می توان فقط قسمت دوم را تغییر داد و این قضیه کار را راحت تر می نماید. البته این اقدام برای باتون های مرغوب که از آلیاژهای قوی و سبک استفاده نموده اند توصیه می شود. جنس بدنه باتون ها از 4 نوع آلومینیوم، فولاد، تیتانیوم و کربن ساخته می شود که به ترتیب به سمت سبکی و مقاومت بیشتر پیش می روند.

طریقه استفاده باتوم

از باتون به دو طریق استفاده می شود:

• حرکت باتون، باتون، پا، پا
• حرکت باتون، پای مخالف باتون، حرکت باتون، پای مخالف باتون

*کوهنورد باید فاصله بین باتوم و بدن خود تا حد امکان کم کند و قدم برداشتن هنگام فرود باید کوتاه، کشش دار، و تا حد امکان آرام باشد (نه آنقدر آرام که موجب خستگی عضلات چهارسر ران و عضلات جلو ران شود). هم چنین تا جایی که می تواند جلوی کشیدگی اندام ها را بگیرد.

چند نکته در استفاده از باتوم

• هیچگاه در دراز مدت از باتون به صورت تکی استفاده نکنید زیرا باعث ایجاد عارضه در بدن شما می شود.
• استفاده از باتوم در کوهنوردی، نباید همیشگی باشد و به صورت عادت درآید. هم چنین نباید از آن در تمامی جهتها استفاده کرد؛ به خصوص استفاده دائمی از باتوم در بچه ها و نوجوانان جایز نیست.
• استفاده از باتون در جهتهای با شیب کم لطفی ندارد. بعلاوه در جهتهای فنی یا با شیب زیاد. هم چنین در جهتهای برفی پرشیب، باید از کلنگ یا تبر یخ استفاده شود.
• از دویدن در سراشیبی ها و برداشتن قدم های بلند بپرهیزید و در راه های باریک و خطرناک از طناب به عنوان یاری و حمایت بهره ببرید.
• باتوم را طوری حمل و بهره ببرید که در صورت احتیاج به دستان تان و عدم احتیاج به باتوم بتوانید آن را به راحتی در کوله پشتی خود قرار دهید. در این صورت، قسمت تیز باتوم را به سمت پایین قرار دهید تا خطر یا مزاحمتی برای کوهنورد پشتی شما نداشته باشد.
• برنامه های کوهنوردی را متناسب با توانایی بدنی خود انتخاب کنید.
• با رعایت موارد فوق می توان ده ها سال بدون بروز عوارض ارتوپدی و مفصلی کوهنوردی کرد.

معرفی برندهای باتوم معتبر و خرید باتوم

• Black Diamondبی شک برترین باتوم ها به وسیله شرکت Black Diamond فراوری می شود، این باتوم ها از جنس کربن بسیار سبک (مدل های گران قمیت) یا آلیاژ فولاد (مقرون به صرفه) هستند. هم چنین سیستم قفل آن ها بسیار راحت تر است؛ زیرا با بالا یا پایین بردن یک شاسی لوله تلسکوپی قفل یا باز می شود. از این نوع باتوم، با خیال راحت و بدون احتمال خرابی می توانید بهره ببرید. این شرکت بیشتر باتوم هایش را به صورت جفت به فروش می رساند.
• مارک های REI, Exped, Leki نیز بسیار معتبر هستند.
• هفت گوهرشرکت هفت گوهر برای عموم کوهنوردان ایرانی در بخش باتوم ها نامی معتبر است؛ لوازم این برند قیمت مناسبی دارد. البته باتوم های این شرکت کمی سنگین ولی بی شک بسیار بادوام و قابل اطمینان است. از بیشتر فروشگاه های منیریه می توانید تهیه کنید.
• arakanarakan مقرون به صرفه ترین باتوم موجود در بازار ایران و صد البته چینی است! بدیهی است، پس از چند برنامه، سیستم قفل باتوم خراب شده و باید باتوم دیگری خریداری کنید، فقط مناسب افرادی است که سالی یکی، دو بار کوه می روند!

از سایت های قله قاف و شیرپلا می توانید برترین برندهای باتوم کوهنوردی را خریداری کنید.

مراقبت و نگهداری باتوم (باتون)

• زمانی که کار با باتوم به اتمام رسید، ابتدا با یک پارچه بدنه، سخمه و دیگر قطعات باتون را کاملا تمیز و سپس جمع کنید.
• در زمان حمل به وسیله کوله پشتی سر باتون به طرف بالا قرار گیرد و لاستیک های محافظ را روی سخمه قرار دهید.
• هیچ گاه مفاصل باتون را روغن کاری نکنید. در صورت چرب شدن، مفاصل باتون محکم نمی شود.
• مارک های معتبر Black Diamond و Leki قطعات یدکی همانند سخمه، گل برف، مفاصل باتوم ها و غیره را به صورت جدا می فروشند؛ به احتمال زیاد شرکت هفت گوهر نیز قطعات یدکی باتوم هایش را ارائه می نماید. از فروشگاهی که از آن خرید می کنید، بپرسید.

مطالعات تازه در زمینه فایده استفاده از باتوم (باتون)

طبق مطالعات اساتید دانشگاه نورث اومبریا تعیین شد که باتوم ها به حفظ عملکرد ماهیچه کوه پیماها یاری می نماید و در عین حال به طور قابل توجهی درد روزهای بعدی کوه پیمایی را می کاهد.

در این مطالعه، 37 مرد و زن ورزشکار به دو گروه با تناسب اندام برابر تقسیم شدند و از آنان خواسته شد به کوه اسنودون، مرتفع ترین کوه انگلستان و ولز، صعود نمایند و فرود آیند. در میان یک گروه، باتون توزیع و نحوه استفاده از آن به آنان آموزش داده شد، در حالی که گروه دیگر بدون باتون کوه پیمایی کردند. هر دو گروه در شب قبل غذایی مشابه خوردند؛ صبحانه ای مشابه صرف کردند، بار هم وزنی را حمل کردند و در طی صعود و فرود استراحت های برنامه ریزی شده مشابهی داشتند.ضربان قلب شرکت نمایندگان و perceived exertion rating هر فرد در طی کوهپیمایی ثبت شد. سپس در انتها کوه پیمایی، و در فواصل 24، 48 و 72 ساعت پس از آن آسیب و عملکرد ماهیچه به وسیله تست های مختلف ارزیابی شد.

نتایج نشان دادند: گروه استفاده نماینده از باتون، درد ماهیچه بسیار کمتری داشتند. این گروه، توان از دست رفته کمتر و بهبودی سریعتر بلافاصله پس از کوه پیمایی نسبت به گروه دیگر داشتند. دردی که به وسیله خود افراد ارزیابی شد در 24 ساعت، در هر گروه بالا رفت اما در گروه باتون دار هم در این زمان و هم در 48 ساعت به طور قابل توجهی پایین بود. به علاوه، سطوح آنزیم کراتین کیناز (که نشان دهنده آسیب عضله است) در زمان 24 ساعت در گروه بدون باتون بسیار بیشتر بود؛ در حالی که سطوح آنزیم گروه باتون دار نزدیک به سطوح قبل از راهپیمایی بود. این امر نشان می دهد که آسیب ماهیچه ای که داشتند قابل اغماض بود.

فراوری نمایندگان باتون اظهار داشته اند:

باتون ها می توانند نیروهای وارد بر مفاصل پایین بدن را تا 25 درصد کاهش دهند. اما، تحقیق موجود محدود به آزمایشگاه یا مکان های بیرون غیر کوهستانی، نظیر پیست های دومیدانی بوده است و تنها بر آنالیز های بیومکانیکی در زمینه فشار بر مچ پا، زانو و مفصل ران متمرکز بوده است. این اولین مطالعه مستند در خصوص تاثیر باتون ها در محیط هایی است که این وسیله برای آن طراحی شده اند.

دکتر گلین هواتسن، مسئول انجام مطالعه می گوید: نتایج، مدرک قوی را ارائه می نمایند که باتون ها دامنه آسیب ماهیچه را، در طی کوه پیمایی یک روزه، تقریبا تا نقطه محو کامل کاهش می دهند.

جلوگیری از آسیب وارد بر عضله احتمالا انگیزه (فرد) را بهبود می بخشد و بدین خاطر باعث می شود افراد به مدت طولانی تری از فواید ورزش بهره برند. احتمالا مزیت مهمتر آن است که فواید توام استفاده از باتون در کاهش فشار به قسمت های پایین بدن، افزایش ثبات و کاهش آسیب ماهیچه می تواند به اجتناب از آسیب در روزهای بعد از راهپیمایی هم یاری کند.

اغلب افت زمان واکنش و حس شرایط، همراه با عضله های آسیب دیده است که سبب افتادن و لغزیدن می شود که می تواند منجر به آسیب بیشتر در زمین کوهستانی یا ناهموار شود. این یافته ها به طور خاص کاربرد قوی برای ورزشکارانی دارد که می خواهند فعالیت چند روزه در زمین های کوهستانی انجام دهند.

*در مقاصد وبلاگ آقای عابدی، نظیر صعود دماوند، قله تفتان، صعود سبلان و علم کوه باتوجه به این نکات از باتوم بهره ببرید.

منابع: sciencedaily، کوهنوردان زرتشتی ایران، ایستادن چون کوه...، انجمن پزشکی کوهستان ایران

در فروشگاه های فیزیکی و آنلاین, می توانید باتوم هایی به قیمت های مختلف (از 30-40 هزار تومان تا صدها هزار تومان) بیابید. بنا به استفاده خود و با تحقیق کافی نسبت به خرید باتوم مناسب خود اقدام کنید.

گردآوری و تنظیم: تحریریه وبلاگ آقای عابدی

لطفا در نشر دانسته های خود کوشا باشید.

برداشت و استفاده غیرتجاری از مطالب این وب سایت، حتی بدون ذکر منبع آزاد است.