افزایش توان نسبی ایران در شاخص نگهداشت نخبگان - وبلاگ آقای عابدی

به گزارش وبلاگ آقای عابدی، پدیده مهاجرت به خصوص جوانان و تحصیلکردگان در ایران در طول دهه های گذشته همیشه یکی از موضوعات داغ و پرحاشیه در جامعه بوده است، با این حال به نظر می رسد مسائل و مباحث حاشیه ای، اظهارنظرهای مغرضانه و جهت دار پیرامون پدیده مهاجرت در کشور این موضوع را به یک بحران چالش برانگیز در سپهر سیاسی، اجتماعی و مالی ایران تبدیل نموده است.

برای کاهش این چالشها، رصدخانه مهاجرت ایران آماری در این باره منتشر نموده که خبر از تعداد مهاجران، دانشجوهای مهاجر، کشورهای مبدا و ...می دهد که در زیر به آنها اشاره می کنیم.

بر اساس آماری که رصدخانه مهاجرت ایران اعلام نموده، داده های بانک جهانی نشان می دهد در دهه 1960 میلادی- دهه 40 شمسی ایران رتبه 76 در بین 232 کشور از نظر تعداد مهاجران در خارج از کشور را به خود اختصاص داده است. به عبات دیگر به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت کشور 78 نفر در خارج از کشور بوده اند.

همچنین ایران در دهه 1970 میلادی، رتبه 74 در بین 232 کشور را به خود اختصاص داده بود و به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت 81 نفر در خارج از کشور به سر می بردند. بر اساس این آمار، در دهه های 1960 و 1970 میلادی (دهه های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی) تعداد ثبت شده مهاجران ایرانی به ترتیب 171 هزار و 478 و 232 هزار و 811 نفر بوده است که با توجه به جمعیت ایران در آن سالها رقم قابل توجهی به شمار می رفت.

بر اساس داده های بانک جهانی در سال 2017 میلادی تعداد مهاجران ایرانی در جهان یک میلیون و 237 هزار و 344 نفر بوده است که رتبه ایران در بین 232 کشور بر اساس این داده ها رتبه 54 را داشت. این رتبه نسبت به دهه 70 میلادی 22 پله افزایش یافته است، ولی هنوز تا صدر جدول فاصله زیادی دارد.

ایران جز 20 کشور مایل به مهاجرت نیست

رصدخانه مهاجرت ایران گفت بر اساس پیمایش گالوپ در سال 2017 میلادی، ایران از نظر نسبت تعداد افراد متمایل به مهاجرت به کل جمعیت جزو 20 کشور اول قرار ندارد. همچنین کل جمعیت مهاجران جهان در سال 2017 برابر با 266 میلیون نفر بوده است.

کشورهای دانشجوفرست به ایران

اما رصدخانه مهاجرت ایران در مورد جابه جایی بین المللی دانشجویان اطلاعاتی در مورد ایران و جهان منتشر کرد. تعداد دانشجویان ایران در خارج از کشور ، 50 هزار و 392 دانشجو و تعداد دانشجویان بین المللی مشغول به تحصیل در ایران در سال 2016 برابر با 18 هزار و 968 دانشجو بوده است.

همچنین اصلی ترین کشورهای دانشجو فرست به ایران افغانستان، عراق، سوریه و لبنان هستند.

اما در همین حال، اصلی ترین مقاصد دانشجویان بین المللی در جهان در سال 2000 تا 2017 ابتدا آمریکا و به ترتیب بریتانیا، کانادا، چین و روسیه بوده اند و اصلی ترین کشورهای دانشجو فرست جهان به سایر نقاط چین، هند، آلمان، جمهوری کره، ژاپن و آمریکا هستند.

شرایط ایران در بعضی از شاخص های جهانی مهاجرت

مؤسسه گالوپ شاخص جریان بالقوه مهاجرت را برای سنجش پتانسیل مهاجرت 150 کشور اندازه گیری کرد. این شاخص در تعریف دقیق تر کاهش یا افزایش جمعیت هر کشور در صورت برداشته شدن موانع مهاجرت را نشان می دهد. برای سنجش میل به مهاجرت در دو گروه تحصیلنموده ها و جوانان، دو شاخص جریان بالقوه جذب استعدادها و جریان بالقوه مهاجرت جوانان تعریف شده است.

امتیاز هر کشور در شاخص جریان بالقوه مهاجرت نشان می دهد که اگر مهاجرت آزاد باشد جمعیتی که تمایل به ورود به کشوری را دارند ، منهای جمعیتی که میل به خروج از کشور دارند به نسبت جمعیت کل چقدر است. این شاخص ها برای اغلب کشورها منفی است و امتیاز ایران هم در هر سه شاخص موردنظر منفی است.

شاخص جهانی رقابت پذیری استعداد

شاخص جهانی رقابت پذیری استعداد شاخصی برای اندازه گیری توان کشورها برای رقابت بر سر استعدادهاست که از سال 2013 توسط مؤسسه اروپایی مدیریت کسب و کار، سنجش و منتشر شد؛ این شاخص در سال 2019 ایران رتبه 97 را بین 135 کشور جهان کسب نموده است.

مقایسه مقدار هر یک از زیرشاخص های شاخص جهانی رقابت پذیری، استعداد برای ایران، نشان می دهد که زیرشاخص جذب کمترین امتیاز و زیرشاخص نگهداشت بیشترین امتیاز را دارد. قوت نسبی ایران در زیرشاخص نگهداشت را می توان منحصر به سیاستگذاری هدفمند در زمینه نگهداشت و برنامه های بنیاد ملی نخبگان برشمرد.