آموزش نیمه حضوری؛ یک میانه امیدوارکننده - وبلاگ آقای عابدی

به گزارش وبلاگ آقای عابدی، خبرنگاران/اصفهان با گذر پرشتاب روزهای پایانی تابستان 1400، به مهرماه و آغاز سال تحصیلی تازه نزدیک می شویم، اما سرنوشت آغاز و ادامه سال تحصیلی تازه هنوز معلوم نیست.

همه گیری کرونا حالا دو سال است آموزش را با چالش جدی روبرو نموده و مدارس از نیمه سال تحصیلی 99-98 و تمام سال تحصیلی 1400-1399 به صورت غیرحضوری و با شرایطی متفاوت به کار خود ادامه دادند تا باوجود همه موانع و مسائل، آموزش در این دوران تعطیل نگردد.

آموزش مجازی راهکاری بود که به یک باره باوجود همه کمبودها و معایبی که داشت جایگزین آموزش حضوری شد، تا زمانی که واکسیناسیون کرونا در دنیا آغاز شد و بعضی از کشورهای دنیا، ازجمله کشورهای همسایه آغاز به بازگشایی مدارس و ازسرگیری آموزش حضوری کردند.

با آغاز واکسیناسیون فرهنگیان در ایران زمزمه های بازگشایی دوباره مدارس و آموزش حضوری به راه افتاد، اما همه چیز آن طور که پیش بینی می شد پیش نرفت و با شیوع بالای بیماری در کشور و واکسینه نشدن بخش زیادی از جمعیت، بحث بر سر ادامه آموزش مجازی، آموزش حضوری و یا آموزش ترکیبی به صورت حضوری و مجازی به موضوع داغی در این روزها تبدیل شد.

به نظر می رسد سال تحصیلی نو به صورت مجازی آغاز گردد و آن گونه که حجت الله غلامی- ستاد استانی مقابله با کرونا در اصفهان به وبلاگ آقای عابدی گفت: با شرایط فعلی و تا زمانی که شرایط بهتر و الزامات شرایط ترکیبی مهیا گردد، بازگشایی مدارس به شکل مجازی خواهد بود.

چه آموزش به صورت حضوری آغاز گردد و چه مجازی، در هر دو صورت از دغدغه ها و نگرانی های والدینی کم نمی نماید که از یک سو نگران سلامتی فرزندانشان هستند و از سوی دیگر تجربه سخت آموزش حضوری و دغدغه یادگیری فرزندانشان را دارند.

بزرگمهر گلشن-کارشناس ارشد مشاوره ناحیه شش آموزش وپرورش اصفهان در گفت وگو با وبلاگ آقای عابدی، با اشاره به اینکه وقتی مدارس برای اولین بار به علت شیوع کرونا تعطیل شد، سردرگمی زیادی وجود داشت، می گوید: انتقال یادگیری و آموزش از کلاس درس به خانه، ارزش ها و انتظارات متفاوتی را در پی داشت. معلمان نگران دانش آموزانی بودند که به صورت آنلاین ارتباط برقرار نمی کردند و در پی جوابی برای چرایی آن بودند. در آن سو بسیاری از والدین تحت فشار قرار گرفتند. همه افراد اعم از معلم، دانش آموز و والدین فن آوری مشارکت در آموزش آنلاین را نداشتند یا والدین چند فرزندی نمی توانستند هم زمان همه فرزندانشان را تحت نظر داشته باشند. بعضی از والدین هم مشغول کار تمام وقت بودند و نمی توانستند وقت خود را به مدرسه اختصاص دهند.

والدین معلم نیستند

وی بابیان اینکه معلمان مطمئن نبودند که چقدر به خانواده ها فشار بیاورند، چراکه از شرایط همه خانواده ها اطلاع نداشتند، می افزاید: در این شرایط والدین در نقش معلم قرار گرفتند و برانگیختن انگیزه و حمایت از فرزندانشان به همان اندازه که معلمان می توانستند ایجاد نمایند برایشان مشکل بود، والدین معلم نیستند و این احساس رایجی در میان والدین بود.

گلشن با اشاره به اینکه نفوذ مدرسه به فضای خانه باعث ایجاد تنش شد، ادامه می دهد: محو شدن مرزها باعث شد بعضی از والدین برای حفظ آرامش خانواده به طور کامل از تحصیل صرف نظر نمایند! وقتی خانه و مدرسه یکی شد، دانش آموزان حواسشان به تلویزیون، بازی های موبایل و دیگر کارهایی که از انجام آن ها در خانه لذت می بردند بود. حفظ تمرکز و انگیزه کار سختی بود. بعضی از بچه ها نمی توانستند معلم خود را به صورت آنلاین ببینند. نقش ها تار و نامفهوم شدند، زیرا والدین سعی می کردند بدون داشتن نقش معلم حرفه ای، به یادگیری یاری نمایند.

مهر ماهی پر از نگرانی و سردرگمی

او می افزاید: با نزدیک شدن به سال تحصیلی نو و شرایط فعلی کشور از لحاظ واکسیناسیون، بازهم سردرگمی والدین بیشتر و بیشتر شده است. درحالی که همیشه نزدیک شدن به مهرماه پر از دغدغه و اشتیاق بود، اما اکنون پر از استرس و نگرانی و سردرگمی شده است.

این کارشناس ارشد مشاوره با اشاره به احتمال آموزش آنلاین در ماه های اولیه سال تحصیلی نو، گفت: در این شرایط احتیاج است در خصوص آنچه کلاس های حضوری را منحصربه فرد و متفاوت از آموزش آنلاین می نماید بحث کرد. در آموزش آنلاین حلقه هایی مفقودشده ای وجود دارد که می توان به مواردی از آن ها در زیر اشاره نمود

حلقه های مفقوده آموزش آنلاین

1. اجتماع و دوستی

آموزش حضوری به دلایل مختلفی تفاوت زیادی با آموزش آنلاین دارد. ازجمله اینکه در آموزش حضوری دانش آموزان در کنار همسالان خود هستند.

فیزیکی بودن کلاس های حضوری، احساس اجتماعی بودن را نشان می دهد که به راحتی می تواند به صورت آنلاین از دست برود. دانش آموزان در کلاس درس می توانند با همسالان همفکر خود که علایق علمی خود را به اشتراک بگذارند و ارتباط شخصی برقرار نمایند. این نوع پیوند به آسانی به صورت آنلاین تکرار نمی گردد، چون بیشتر دانش آموزان به ندرت در طول و پس از یک کلاس آنلاین با یکدیگر صحبت می نمایند. به همین علت دانش آموزان اغلب به علت عدم احساس ارتباط با همسالان و دوستان خود، با یادگیری آنلاین احساس تنهایی می نمایند.

گلشن بابیان اینکه وقتی همه شما در یک محیط فیزیکی یکسان هستید، ایجاد ارتباط طبیعی به نظر می رسد و بدون شک دسترسی به همکلاسی ها و معلمان آسان تر است، خاطرنشان می نماید: کلاس های حضوری منجر به بحث های ارگانیک می گردد که در آن دانش آموزان می توانند همدیگر را رودررو ببینید، صحبت نمایند و ایده های یکدیگر را قبول یا رد نمایند و فوراً از آن ها بازخورد دریافت نمایند، به جای اینکه برای آن ها پیغام ارسال نمایند، منتظر بمانند، سپس پاسخ دهند. بعلاوه برای کلاس های از راه دور، پویایی روی صفحه که ما به آن وارد شده ایم غیرشخصی و تا حد زیادی ناشناس است و این یک فرصت شبکه ای ازدست رفته است.

به گفته او، با توجه به پشتیبانی همسالان، گزینه ها به ویژه برای دانش آموزان در کلاس های آنلاین محدود است و کلاس مجازی دانش آموزان را از برقراری ارتباط با دیگران محروم نموده است.

2. وجود نشانه های اجتماعی

نشانه های اجتماعی اغلب در کلاس های آنلاین از دست می رود و هنگامی که ما نتوانیم این نشانه ها را بفهمیم، افراد و موقعیت ها را اشتباه می فهمیم. دانش آموزان در تعاملات آنلاین جنبه انسانی گم شده را مشاهده می نمایند. به نظر می رسد که من به جای اینکه درگیر یک مصاحبه باشم، با خودم صحبت می کنم یا از خودم فیلم می گیرم.

با تشدید این موضوع، دانش آموزان ممکن است در طول کلاس آنلاین دوربین های خود را خاموش نمایند و بدون این نشانه های بصری، در هنگام بحث در کلاس درس احساس امنیت ننمایند و حس اعتماد و آشنایی ایجاد نمی گردد و نسبت به همسالان خود، بیشتر شبیه غریبه ها می شوند. بدون تعامل حضوری با معلمان و همکلاسی ها، بعضی از دانش آموزان نمی توانند در طول کلاس تمرکز نمایند و از پرسیدن سؤالات خودداری می نمایند.

3. احساس انگیزه

به نظر می رسد کلاس حضوری مکانی است که انعطاف پذیری را پرورش می دهد و احساس راحتی و همبستگی را در بین دانش آموزان ایجاد می نماید. تماشا سایر دانش آموزان در حال مطالعه، یادگیری و فعالیت باعث می گردد آن ها متوجه شوند که تنها آن ها در کوشش نیستند و این باعث می گردد آن ها برترین کوشش خود را انجام دهند. بعلاوه گاهی ماندن بعد از کلاس برای صحبت با معلم این امکان را به دانش آموز می دهد تا با معلم خود به گونه ای ارتباط برقرار نمایند که علاوه بر این برای یادگیری آن ها مفید باشد. گاهی اوقات فقط در خصوص یادگیری مطالب نیست، ایجاد یک رابطه خوب با یک معلم به دانش آموز امکان می دهد تا به طریقی با آن ها ارتباط برقرار کند که باعث می گردد اشتیاق بیشتری برای پرسیدن سؤالات بیشتر و جستجوی پاسخ های بیشتر داشته باشد.

4. متمرکز ماندن

مشارکت و تمرکز برای فرآیند یادگیری حیاتی است، اما تحت فرایند یادگیری آنلاین، به اندازه ضعیفی این عامل وجود دارد. به طور مستقیم، کلاس های آنلاین مملو از حواس پرتی های آماده است، ازجمله اعلان های آنلاین، بازهای موجود در موبایل یا تبلت و سایر حواس پرتی های خانگی یا محله ای که قابل کنترل نیستند. حضور فیزیکی در کلاس درس تجربه یادگیری را بهبود می بخشد، زیرا همه چیز در آن کلاس درس بر یادگیری متمرکز است. وقتی دانش آموزان در خانه هستند، بخشی از اتاق آن ها می تواند به یادگیری اختصاص داده گردد، اما نه همه آن. خانه همیشه با خانواده و تفریح همراه است، به همین علت مشارکت دانش آموزان با یادگیری آنلاین به علت عادت به یادگیری حضوری دشوارتر است.

5. حریم خصوصی

در خانه حریم خصوصی ندارید! این موضوع برای بسیاری از دانش آموزان یک واقعیت است. در جلسات مجازی در خانه فرد به همان اندازه جلسات حضوری از حریم خصوصی برخوردار نیست. به احتمال زیاد اعضای خانواده به علت همه گیری کرونا در خانه خواهند بود و ازاین رو دانش آموزان ممکن است به علت نگرانی از حریم خصوصی، از تماس های تصویری صرف نظر نموده و از تعامل انسانی محروم می گردد. بعضی از دانش آموزان هم نمی توانند در خصوص مسائل خود در خانه صحبت نمایند، زیرا آن ها نمی خواهند دیگر اعضای خانواده از صحبت های آن ها با معلم و همکلاسی هایشان مطلع شوند.

6. احساس های معمول و همیشگی

شاید سنگ بنای موفقیت بالا نظم و انضباط باشد، درحالی که آموزش آنلاین فاقد ساختار است و این موضوع می تواند بر نمره و تجربه یک دوره دانش آموز به طورکلی تأثیر بگذارد. در خانه بودن این حس معمول را از بین برده است، زیرا احتیاجی به بیدار شدن زودهنگام برای رفت وآمد یا حضور درجایی در زمان مشخص نیست. این فقدان ساختار بعلاوه می تواند باعث تار شدن مرزها بین مسائل خانه و مدرسه گردد. در آموزش حضوری بسیاری از دانش آموزان در مدرسه کوشش خود را می کردند تا در خانه راحت باشند، اما اکنون دانش آموزان برای وضع این مرزها دچار سردرگمی شده اند.

یادگیری نیمه حضوری؛ یک میانه امیدوارنماینده

کارشناس ارشد مشاوره ناحیه شش آموزش وپرورش اصفهان بر اساس آنچه مطرح شد، شرح می دهد: با توجه به شرایط اپیدمی موجود و چالش بین آموزش حضوری و آنلاین و نظر به این که روش های آنلاین و حضوری را نباید به اسم رقابتی در نظر گرفت بلکه مکمل یکدیگر هستند، شاید بتوان آموزش نیمه حضوری را یک نقطه امید خواند. این روش درحالی که نمی تواند معجزه کند (این امر مستلزم زمان، بودجه معقول و فراهم شدن شرایط ضروری است)، اما مسائل مشارکت و انگیزش را که اغلب با یادگیری آنلاین مرتبط است، رفع می نماید.

وی خاطرنشان می نماید: با توجه به اینکه در آموزش حضوری ضمن حفظ مشارکت، عمده امور به دست مسئولان و کارکنان مدرسه سپرده می گردد، اما در آموزش آنلاین نقش مشارکت والدین بسیار پررنگ تر و تأثیرگذارتر است.

گلشن در ادامه به بعضی از و بایدها و نبایدها در نقش والدین در آموزش آنلاین اشاره می نماید.

نبایدها:

1. انتظار نداشته باشید که دوران تحصیل به صورت آنلاین با دوران تحصیل به صورت حضوری یکسان به نظر برسد، بنابراین برای روبروه مؤثر با آن تغییر را بپذیرید.

2. بر مدت زمانی که فرزندان شما در یک کلاس آنلاین صرف می نمایند تمرکز نکنید، مطالعات نشان داده است که یک جلسه 45 دقیقه ای در کلاس را می توان در یک جلسه 15 دقیقه ای به صورت آنلاین انجام داد. در بیشتر مواقع، زمان کمتر منجر به حفظ بهتر دانش می گردد، زیرا اطلاعات در اندازه لقمه به بچه ها داده می گردد و به آن ها زمان می دهد تا آن را هضم نمایند.

3. سعی نکنید همه کارها را به تنهایی انجام دهید، فرایند آموزش در حقیقت فرایند پیچیده ای است و می تواند به ویژه برای والدین شاغل بسیار طاقت فرسا باشد، از گروه همسالان فرزندانتان تا افراد توانمند در این حوزه یاری بخواهید.

4. نقش معلم را بازی نکنید، این موضوع خیلی مهم است، هرچند این محیط آموزشی احتیاجمند مشارکت بیشتر والدین است، اما در دام تبدیل شدن به معلم فرزندان خود قرار نگیرید. کار آن ها را اصلاح نکنید و یا در فرایند یادگیری دخالت نکنید. اجازه دهید معلمان کار خود را انجام دهند و اطمینان داشته باشید که آن ها می دانند چه کار می نمایند. نقش واسطه را بازی کنید تا مطمئن شوید همه چیز بدون مشکل پیش می رود، در بازبینی ها و تکالیف مشابه یاری کنید اما آن ها را دوباره آموزش ندهید.

و اما بایدها:

1. به فرزند خود یاری کنید تا یک روال عادی ایجاد کند و به آن پایبند باشد با فرزندان خود برای ایجاد برنامه ای مناسب برای آن ها کار کنید. به یاد داشته باشید، هیچ شباهتی به روزهای مدرسه ای که شما گذرانده اید ندارد. شما در حال حاضر انعطاف پذیری بیشتری برای ایجاد برنامه ای دارید که برای شما یا فرزندتان سخت نباشد. دقت و انعطاف پذیری گاهی یک شمشیر دو لبه است، این کار را به درستی انجام دهید و روال عادی را ایجاد کنید که به فرزندان شما یاری می نماید تا از فضای مثبت برای یادگیری استفاده نمایند.

2. برای یاری به شخصی سازی رویکرد با معلم ارتباط برقرار کنید اگر نگران هستید که فرزندان شما تکالیف خود یا تمام کارهای محوله را به سرانجام نمی رسانند، از معلم یا معلمان یاری بگیرد که می توانند در خصوص چگونگی اولویت بندی وظایف فرزندان و انجام تک تک تکالیف آن ها را هدایت نمایند.

3. با مدرسه و معلمان در ارتباط باشید. همیشه با معلمان و مدیران فرزندان خود یک کانال باز داشته باشید. همه ما در یک قایق هستیم، بنابراین همه مشتاق یاری هستند. شما بعلاوه می توانید با سایر والدین تماس بگیرید، شرایط آن ها را ببینید. برای فرزندان خود یک تاریخ بازی مجازی تنظیم کنید - اگرچه نمی توان آن را به صورت حضوری انجام داد، اما ارتباط با بچه های دیگر برای رفاه فرزندان شما بسیار حیاتی است.

4. محرک باشید سعی کنید در یادگیری آنلاین فرزندان خود مثبت و علاقه مند باشید. من می دانم که با همه استرس هایی که ما داریم سخت است، من این کار را کم ارزش نمی دانم، اما ما باید علاقه مند باشیم و به آن ها در هرکجا و زمان احتیاج یاری کنیم. گاهی اوقات ما برای آن ها یک کار یا تمرین را آغاز می کنیم مطمئناً دفعه بعد، آن ها به تنهایی این کار را انجام می دهند و از حمایت شما و دادن مسئولیت تدریجی به آن ها خرسند خواهند شد.

فراهم کردن محیط آموزشی برای دانش آموزان

این کارشناس ارشد مشاوره در ادامه نکاتی در خصوص فراهم کردن امکانات خانه از سوی والدین مطرح می نماید تا دانش آموزان از فراهم بودن محیط آموزشی مناسب برای فرزندان خود اطمینان حاصل نمایند:

1. اختصاص فضای آموزشی (میز کار، میز ناهارخوری و غیره) آماده کنید، اما برای شبیه سازی بیشتر باکلاس درس، باید در تمام مدت ثابت باشد.

2. اطمینان حاصل کنید که اینترنت کار می نماید و سایر منابع در دسترس است (کاغذ، قلم، خط کش و غیره).

3. از بین بردن تمام حواس پرتی ها(تلویزیون، رادیو، تلفن، و غیره).

4. به فرزندان خود یاری کنید تا برنامه ای بچینند و به آن پایبند باشند.

5. به فرزندان خود یاری کنید تا سوای آموزش، کارهای روزمره دیگر را هم انجام دهند.

6. برنامه های استراحت برایشان ترتیب دهید (از وسایل الکترونیکی در آن استراحت ها دوری کنید).

7. و درنهایت به شانه آن ها ضربه بزنید و همیشه به آن ها بگویید که کارشان عالی است.